Hoe disruptive is BigTech Alipay voor de Nederlandse betaalmarkt?

Disruptor

Meer dan de helft van alle Chinese consumenten maakt inmiddels gebruik van Aziatische BigTechs. Als het gaat om (online) betalen, gebeurt dat voornamelijk via de betaalplatformen WeChat Pay en Alipay. Laatstgenoemde, de grootste van de twee met ruim 1 miljard gebruikers, kondigde recent aan haar peilen definitief op Europa te richten. Alipay komt er dus aan, vraag is welke impact dit gaat dit hebben op de Nederlandse betaalmarkt? “Alipay vormt een serieuze bedreiging voor iDEAL en de banken, zeker als het gaat om betalingen via de smartphone.”

Honderden miljoenen Chinezen betalen via hun smartphone met Alipay, een digitale portemonnee die zowel online betalingen als betalingen in de fysieke winkel (via bar- of QR-code) ondersteunt. Hoewel Alipay alleen toegankelijk is voor consumenten met een Chinese bankkaart, is de betaalmethode ook steeds vaker buiten China te gebruiken. Met een goedgevulde kas, begin deze maand haalde moederbedrijf Ant Financial 12 miljard euro op, wil het nu definitief de Europese markt bestormen.

Alipay is al bij enkele Europese retailers actief, waaronder Het Franse Printemps, The Body Shop in de UK en in Nederland bij de Bijenkorf en Meppel Taxi, maar heeft nu haar zinnen gezet op definitieve doorbraak in 20 Europese landen. Het ziet de marktpenetratie met vertrouwen tegemoet. ‘We hebben een enorme voorsprong op de concurrentie’, zo liet Ant Financials directeur Li Wang eerder weten in een toelichting op de expansieplannen tegen Het Financieele Dagblad (FD). ‘We hebben miljoenen geïnvesteerd om te ontdekken wat wel en niet werkt.’

“Alipay vormt zeker een bedreiging voor iDEAL, vooral op mobiel”

Is het slechts bravoure van een nieuwkomer of heeft Alipay echt het vermogen om een dominante betaalmethode, zoals iDEAL in Nederland, op haar thuismarkt van de troon te stoten? “Alipay vormt zeker een bedreiging voor een betaalmethode als iDEAL”. Econoom en hoogleraar Cor Molenaar is stellig, als wij hem vragen naar de impact van deze Aziatische techreus. “iDEAL is een verouderd betaalsysteem en volledig gebaseerd op aankopen via de desktop. Maar tegenwoordig verloopt heel veel via de smartphone, en dan is een iDEAL-betaling niet functioneel. Alipay heeft dat allemaal al op orde; bij hen koop en betaal je met één klik en dat gemak gaat het winnen van ons trage iDEAL.”

“Alipay en iDEAL kunnen op korte termijn prima naast elkaar bestaan”

Matthijs Koorn, Research Director Payments bij MGI Research, is genuanceerder als het gaat om de directe dreiging van Alipay voor iDEAL. “Ik denk dat op korte termijn Alipay en iDEAL prima naast elkaar kunnen bestaan.” Alipay is wat dat betreft niet de enige concurrent die zich aandient, want de paymentsmarkt is volop in beweging. “Er zullen zich nog andere, soortgelijke betaalmethoden aandienen die een bedreiging kunnen vormen voor iDEAL zoals we dat nu kennen. Denk daarbij aan Tikkie van ABN amro, Payconiq van een consortium onder leiding van ING, maar ook een PayPal en WeChat Pay dat om de gunsten van de consument strijdt.”

Koorn is het wel met Molenaar eens dat Alipay in potentie meer slagkracht heeft dan iDEAL, zeker op het vlak van mobiele betalingen. “De consument kiest uiteindelijk voor een, hooguit twee applicaties waarmee ze betalen. Dan is de kans groot dat AliPay aan het langste eind trekt; ze hebben meer schaal dan iDEAL (100 miljoen transacties dagelijks, tegen 1 miljoen iDEAL-transacties per dag), AliPay heeft mobiel gebruik in z’n DNA en is dus frictieloos, en juist daar heeft iDEAL nog wel wat werk aan de winkel. Ook qua gebruik in internationaal opzicht wint AliPay, want tenslotte is iDEAL wereldberoemd in Nederland.”

“Alipay geen iDEAL-killer”

Ongeacht de slagkracht denkt Remco Boer, directeur van payment service provider Mollie, dat Alipay maar langzaam terrein zal winnen in Europa. “Ik zie in Alipay geen iDEAL-killer. Net zo goed als dat PayPal, Klarna en Masterpass dat op zichzelf niet zijn geweest.” Hij wijst daarbij op het 3-partijenmodel dat Alipay hanteert, waarbij ze zowel de consument als de webwinkel moeten contracteren. “Dat maakt een snelle schaalbaarheid heel moeilijk en tijdrovend, ondanks diepe zakken en ambitie. Ik verwacht daarom niet dat ze op korte termijn een significant marktaandeel in Europa zullen behalen.”

Molenaar ziet dat duidelijk anders en stelt zelfs dat iDEAL de boot al gemist heeft. “De banken kijken nu al enige tijd naar het stroomlijnen van mobiele betalingen via iDEAL, onder meer door middel van de QR-code. Maar het is nog niet uniform en de consument moet meerdere stappen doorlopen, dat duurt allemaal te lang. Alipay heeft slagen gemaakt op de Chinese markt, kennis opgedaan en marktaandeel veroverd, en springt nu in het gat dat banken hebben laten vallen. Als multi-sided-platform hebben juist zij de kracht om de markt te pakken.”

Toeristen uit China

Volgens Boer is Alipay veel meer een interessante betaaloplossing voor specifieke delen van de Nederlandse on- en offline detailhandel. “Toeristen uit China reizen in grotere getallen door Europa, dus Alipay is heel interessant voor de horeca. Online is er vanuit de Chinese middenklasse vraag naar luxe goederen uit Europa die ze als kwalitatief goed, veilig en betrouwbaar zien.” Hij ziet dus vooral meerwaarde in de acceptatie van Alipay naast een betaalmethode als iDEAL of creditcards.

Daar sluit Paul van Rooij, managing director bij DigiWallet, zich bij aan. “Wij zien Alipay als één van de nieuwe spelers op de Nederlandse markt, die net als bijvoorbeeld PayPal een marktaandeel zal verwerven, maar niet zozeer specifiek dé bedreiging voor iDEAL.”

Alipay wil de grootste worden

Hoe dan ook staat nu de uitbreiding in Europa op de planning, van zes naar twintig landen in 2018. Het doel: de grootste worden, en dat betekent geleidelijk groeien naar twee miljard gebruikers. “Je kan niet succesvol zijn als je defensief bent”, motiveerde Wang tegenover het FD. “De betaalmarkt verandert extreem snel in Europa. We zien dat consumenten iets anders willen, dat drijft de innovatie.”

Naast gebruikersgemak zullen vertrouwen en veiligheid een belangrijke factor blijven, zo denkt van Rooij. “De vraag is in welke mate derden, waaronder nieuwe toetreders, daaraan kunnen voldoen c.q. de positieve perceptie kunnen neerzetten. Naar onze mening is het dan ook niet zozeer of Alipay een bedreiging is voor iDEAL, maar welke betaalervaring en mogelijkheden de consument nu en in de toekomst beschikbaar wil hebben.”

Concurrentie

Op het gebied van seamless mobiel betalen en de one-click-payment is PayPal de grootste concurrent op het West-Europese speelveld. Jan-Willem Roest, CEO PayPal Benelux en Ierland, ziet in de komst van Alipay voornamelijk de kracht van de Nederlandse betalingsmarkt. “Deze groeit snel en is innovatief, dat trekt concurrenten aan. PayPal gelooft dat concurrentie tot innovatie leidt, en dat dit uiteindelijk niet alleen goed is voor Nederlandse (online) verkopers, maar ook voor consumenten die we beiden al meer dan tien jaar gemakkelijk en snel helpen betalen.”

Veel meer dan alleen een betaalapplicatie

Voordeel van applicaties als Alipay en concurrent WeChat Pay is dat zij veel meer zijn dan alleen een handige app om af te rekenen. Het systeem wordt ook gebruikt om bijvoorbeeld de bioscoop of een restaurant te reserveren, of een doktersafspraak in te plannen. Daarmee lopen de Aziatische BigTech’s dus niet alleen in gebruikersaantallen, maar ook in veelzijdigheid al ver voor op de gefragmenteerde ‘Westerse’ initiatieven die op dezelfde leest geschoeid zijn.

“Ook voor banken vormen Aziatische BigTech’s een groot probleem”

Reikt het vermogen van Alipay om markten te verstoren dan niet veel verder dan betaalmethoden alleen? Ja, stelt Cor Molenaar, Alipay is een aanjager en zet daarmee het hele West-Europese betalingsverkeer onder druk. “Europa kijkt naar de ontwikkelingen, maar doet vervolgens niets.” De bankwereld heeft daardoor volgens Molenaar stil gestaan. “Banken hebben lang gedacht dat er aan de onderkant van de markt niets te verdienen viel, maar zijn nu voorbij gestreefd door partijen die dat wel commercialiseren.”

Molenaar vervolgt: “De bancaire functie van een bankinstelling zal blijven, maar disruptors kunnen op het vlak van aanvullende diensten als leningen, crowdfunding en beleggingsproducten veel efficiënter werken. Als je dan bedenkt hoe lang het heeft geduurd voordat men in Nederland ging samenwerken om iDEAL te lanceren, dan ben ik benieuwd hoe dat op Europese schaal uitpakt; ik denk dat de banken daar niet uitkomen.”

Gijs Boudewijn is adjunct-directeur van Betaalvereniging Nederland, dat de banken tot haar leden rekent. Hij ziet de komst van grote mondiale spelers naar de Europese betaalmarkt als onvermijdelijk, maar is van mening dat de banken de concurrentie aankunnen. “Het klopt dat de Europese banken geen pan-Europese online betaalmethoden kunnen ontwikkelen. Ik denk echter dat de bestaande spelers, gebruikmakend van de nieuwe mogelijkheden van PSD2 én instant payments én samenwerking met fintechs prima in staat zijn om relevant te blijven voor hun klanten.” Boudewijn wijst daarbij op de hoge klanttevredenheid van Nederlandse consumenten over betalen. “Tenslotte gaat het ook om het vertrouwen van de consument en dat hebben de banken nog steeds.”

Azië aast op dominantie in commerce

Volgens Molenaar is de expansiedrift van Alipay nog slechts het topje van de ijsberg. “China wil in 2030 de meest dominante partij in de wereld zijn.” Waar Amerika met haar protectionisme steeds meer naar binnen gericht is, stellen de Chinezen zich volgens Molenaar continu de vraag ‘hoe kunnen we penetreren in andere landen via platformen?’. “Alibaba moet het globale retailplatform worden, JD.com sluit een verbond met Google en expandeert wereldwijd en Alipay past daar heel goed bij op het gebied van payments.” En de verdeeldheid op het Europese content speelt Aziatische BigTech’s daarbij in de kaart. “Het is een pijnlijke constatering, maar door het gebrek aan een passende tegenhanger hebben we eigenlijk al verloren.”