2020, pessimisme versus vooruitgang

Technologie is de basis voor grote veranderingen; de toepassing leidt tot veel negatieve sentimenten: grootschalige werkloosheid, ontwrichte gezinnen, een generatiekloof, het einde van de democratie en de opkomst van geweld en maatschappelijke disruptie. Eigenlijk moet je je afvragen of wij al die nieuwe technologieën niet moeten afschaffen, de veranderingen die het gevolg zijn kunnen wij toch niet beheersen. Leidt dit toch chaos, tot ontwrichting of tot verandering en disruptie?

De wereld vanuit je eigen optiek

Steeds blijven wij de ontwikkelingen in ons eigen wereldbeeld plaatsen, in ons eigen gedragskader, alles moet blijven zoals het was, alleen beter. Wij zijn niet tegen technologie, alleen tegen verandering. Waarom kunnen arbeidsrelaties niet anders worden vormgegeven zonder vaste contracten, waarom moet het huidige pensioenstelsel blijven bestaan ondanks de onbetaalbaarheid ervan, waarom moeten winkels blijven bestaan als klanten de voorkeur geven aan online shopping, waarom moet een samenlevingsvorm blijven bestaan uit een man, een vrouw en kinderen? Omdat dit in ons eigen denkbeeld past, veranderingen gestuurd door technologie vinden wij eng. Een jeugd, die ander gedrag laat zien, een andere vorm van informatievoorziening kent en een ander sociaal gedrag is fout omdat ouderen zo niet zijn opgegroeid.

Niets nieuws onder de zon

Een soortgelijke situatie deed zich voor in de 18e eeuw met de industriële revolutie: een sociale disruptie, andere machtshebbers (de industriëlen), de opkomst van steden, de toepassing van nieuwe technieken en de opkomst van distributiesystemen. De trein veranderde de wereld, nieuwe rijken werden machtshebbers en het volk werd afhankelijk. De industrie verving vakmanschap, wat leidde tot allerlei protesten. Ook in de jaren ’20 van de vorige eeuw was er veel weerstand tegen de auto: paarden werden onrustig, mensen werden aangereden, veel lawaai op straat. Terwijl de auto eerst als een geweldige oplossing werd gezien voor de stank en de overlast van paarden en paardenstront op straat. Maar ook recentelijk wie kent de club van Rome nog van 1970? Een protest tegen de gevolgen van verdere industrialisatie voor het milieu, de grondstoffen en de gevolgen van overbevolking en nucleaire ontwikkelingen. Er waren zorgen over: “The runaway forces of technology”. Zo sterk zelfs dat de vakbonden stakingen uitriepen, die een verdere toepassing van technologie moesten tegenhouden. Er zou grootschalige werkloosheid komen. De vraag is dus: is de aversie tegen technologie zoals we nu ervaren nieuw? En hoe komt het dat wij blind lijken te zijn voor de geweldige ontwikkelingen in de geneeskunde, de welvaart en de kracht om problemen uit het verleden op te lossen? Willen wij echt terug naar vroeger?

Ouderen versus jongeren

De kracht van de huidige disruptie zit in de technologie en vooral in het gebruik van data en informatie wat leidt tot nieuwe toepassingen. Smartphones, die pas 12 jaar oud zijn, hebben de wereld sterk veranderd. Wij zagen het niet aankomen, begrepen de impact van de mogelijkheden niet en eigenlijk zagen wij ook de noodzaak van een smartphone niet. Maar het was de opkomst van sociale media en de mogelijkheid om het gedrag aan te passen door de toepassing van apps op de smartphone wat leidde tot empowerment van de nieuwe generatie. Ouderen waren terughoudend in de adoptie van de smartphone en gebruiken eigenlijk de smartphone nog steeds op de oude manier, om te bellen en om informatie te raadplegen. Ouderen verbieden jongeren nog steeds om te intensief hiervan gebruik te maken en beseffen niet de kracht en de bindende waarde van het smartphonegebruik door de jeugd. Internet wordt steeds meer de echte wereld, de toepassing ervan wordt alles bepalend voor ieder onderdeel van ons leven. De jeugd is hierbij de eerste groep die dit beseft.

Ouderen willen nog steeds de macht en zeggenschap over de nieuwe generatie, terwijl ze dat al jaren kwijt zijn. Jongeren kijken geen TV meer, lezen geen kranten meer en gebruiken zelfs niet eens meer Facebook, Twitter of Linkedin. Deze media worden door de jeugd afgedaan als media voor en door ouderen. Instagram en Facetime zijn populair, maar ook tiktok*. Dat tiktok een medium is van een Chinees bedrijf en dat tiktok niet actief mag zijn in China leidt niet tot ongerustheid of zorgen over je privacy.

Het wordt een gevecht om systemen, internet wordt de basis van het bestaan

Jongeren vertegenwoordigen niet alleen een significatiegroep in Europa (16% is onder de 14 en 17% tussen 15 en 25 jaar), maar weten ook de nieuwe media effectief te gebruiken. Ze begrijpen dat de technologie hen uitzonderlijke daadkracht en bereik geeft, zoals alleen al blijkt uit de acties van Greta Thunberg. Daarnaast zijn jongeren erg self-focussed. Ze hebben alleen interesse in nieuws en informatie als het in hun eigenbelang is. Minder interesse in de belangen voor de maatschappij. Jongeren kunnen terecht worden gewezen op het niet luisteren of om ontwikkelingen in een breder perspectief te plaatsen, maar daar hebben ze geen boodschap aan. Het verleden kende een andere spel en mogelijkheden. Die zijn nu niet meer relevant. Ook de waarheid is niet zo belangrijk, jongeren hechten zich aan idolen van Youtube, Instagram, tiktok of andere vloggers. De kracht van jongeren (33% van de bevolking) komt voort uit het optimaal gebruik maken van de mogelijkheden van internet, social media en communicatie. Nieuwe media met een specifiek gebruik, waarbij ouderen zich nog steeds baseren op oude media, historie; een ander systeem. Logisch dat er spanning ontstaat tussen de jongeren en de ouderen of te wel tussen internet als “real world” en de bestaande wereld gevormd uit het verleden als “real world”. Het is een achterhoedegevecht van ouderen met alle consequenties van dien. Aanpassen en accepteren is de enige mogelijkheid voor vooruitgang. Dit zal ten koste gaan van oude systemen, processen en verbanden. Vandaar de onrust, de strijd tussen wat was en wat gaat worden.

• *Aanvullende notitie auteur –> TikTok is a video-sharing social networking service owned by ByteDance, a Beijing-based company founded in 2012 by Zhang Yiming. It is used to create short lip-sync, comedy, and talent videos. … TikTok is not available in China, and its servers are based in countries where the app is available

Dit expertblog is een exclusieve bijdrage van Professor Dr. C.N.A. Molenaar, econoom en Hoogleraar eMarketing RSM aan de ErasmusUniversiteit in Rotterdam. Daarnaast is hij Strategie Consultant en laat hij met grote regelmaat zijn licht schijnen over ontwikkelingen in het retaillandschap, met e-commerce en online als bijzonder aandachtspunt.

Afbeelding: Depositphotos.com

Gerelateerde publicaties:

• Wat zijn de belangrijkste innovaties in consumentenbetalingen in 2019?
• Dit zijn de vier belangrijkste betaaltrends voor 2020
• Hoe kan ik mijn klanten online laten betalen in mijn (web)shop?
• Van online betalen tot Contextual Commerce; dit zijn de e-commerce trends voor 2020